جستجو در اينترنت:آشنايي با موتور جستجوي «گوگل»

مقدمه
موتورهاي جستجو ابزار اصلي بازيابي اطلاعات در اينترنت محسوب مي‌شوند. آشنايي با موتورهاي مختلف جستجو به منظور بازيابي سريع و صحيح اطلاعات و جستجوي ركوردهاي مرتبط مطلوب و اجتناب از بازيابي ركوردهاي نامرتبط، يكي از نيازهاي اساسي استفاده‌كنندگان از اينترنت است. آنچه براي جستجوگران اينترنت اهميت دارد، صرفه‌جويي در وقت آنان است. در اين قسمت، موتور جستجوي «گوگل» كه يكي از قوي‌ترين موتورهاي جستجوي وب جهاني است، توضيح داده مي‌شود. «گوگل» با پوشش بيش از 000/920/326/1 صفحهء وب و سرعت بازيابي قابل قبول (در كم‌تر از 5/0 ثانيه)، در وقت جستجوگر صرفه‌جويي مي‌كند و مدعي است كه امكان جستجو به 25 زبان مختلف دنيا را فراهم مي‌كند. اين موتور جستجو از طريق نشاني www.google.com قابل دسترسي است. در زير راهبردهاي جستجو در «گوگل» شرح داده مي‌شوتد. 1. جستجو در عنوان صفحهء وبعنوان صفحهء وب ممكن است عنوان مقاله، كتاب، نام شخص، سازمان، كالا، خدمات، شركت، دارو, و غيره باشد. براي انجام جستجو در عنوان، در خانهء خالي مخصوص جستجو ابتدا كلمات “allintitle” به معني «تماماً در عنوان» (بدون فاصله بين كلمات) و بعد ازآن, نشانهء دونقطه «:» را بدون فاصله تايپ كنيد. آنگاه با يك فاصله، موضوع موردنظر را در قالب كليدواژه تايپ كنيد و روي گزينهء “Goolgle Search” كليك يا اينتر كنيد. به عنوان مثال، اگر جستجوگري دربارهء “abstracting” اطلاعات بخواهد، براي آن كه اين عبارت در عنوان صفحات وب باشد، بايد به اين صورت عمل كند:
allintitle: abstracting
امكان استفاده از عملگرهاي منطق بولي عملگر AND«گوگل» امكان جستجو با استفاده از عملگرهاي منطقي بولي را فراهم مي‌كند. از آنجا كه جستجو در «گوگل» مبتني بر باهم‌بودن واژه‌ ها يعني استفاده از عملگر AND مي‌باشد، ديگر نيازي به تايپ اين عملگر نيست. مثلا‍ً براي جستجوي عبارت “resource sharing” در عنوان صفحات وب بايد به اين صورت عمل شود: allintitle: resource sharing جستجوي عبارتبراي جستجوي عبارتي و همجواري واژه‌ها از علامت نقل قول (") قبل و بعد از عبارت استفاده مي‌شود. توجه داشته باشيد كه بين اين علامت و واژه‌هاي ابتدا و انتهاي عبارت هيچ فاصله‌اي نباشد. براي جستجوي عبارت قبل با اين شيوه، كافي است كه قبل و بعد از آن فقط علامت نقل‌قول (") گذاشته شود: allintitle: “resource sharing”البته مي‌توان قبل از واژه‌هايي كه بعد از اولين واژه مي‌آيند، علامت بعلاوه (+) به معني And را بدون فاصله تايپ كرد تا آن‌ها را با هم جستجو كند، ولي نيازي به اين علامت نيست.
allintitle: resource +sharing
علامت (+) كاربردهاي ديگري هم دارد كه در زير توضيح داده مي‌شود: «گوگل» واژه‌ها و حروف عام را به عنوان واژه‌هاي غيرمجاز مي‌شناسد و بطور خودكار واژه‌هايي مانند about، how، where، what، اعداد يك رقمي و تك (9-1)، فعل‌هاي كمكي مانندwas، are، is، حروف A-Z به صورت تك و تنها، حروف اضافه و تعريف و ربط مانند in، on، an، a، at و غيره را ناديده مي‌گيرد، زيرا اين واژه‌ها بندرت به اخص‌شدن جستجو كمك مي‌كنند و بطور چشمگيري باعث كاهش سرعت در بازيابي اطلاعات مي‌شوند. بنابراين، براي گنجاندن واژه‌هاي غيرمجاز مثل واژه‌هاي بالا در فرآيند جستجو، از علامت بعلاوه (+) قبل از آن‌ها استفاده كنيد. توجه داشته باشيد كه قبل از علامت بعلاوه (+) حتما فاصله باشد و بين آن و واژهء بعد فاصله نباشد. همچنين مي‌توان درجستجوهاي عبارتي از علامت بعلاوه استفاده كرد. به مثال‌هاي زير توجه كنيد:
allintitle: +what +is “intellectual property”allintitle: “World War +I” germanallintitle: +where +is Iranallintitle: “Episode +I”allintitle: +about dazel
«گوگل» هايفن (علامت خط تيرهء بين كلمات)، مميز، نقطه، علامت مساوي و آپوستروف (‘) را به عنوان متصل‌كننده‌هاي (رابط‌هاي) عبارتي مي‌شناسد. مثلاً “mother-in-law” يك عبارت محسوب مي‌شود، حتي اگر سه واژهء آن در نقل قول نيامده باشد. براي بازيابي آن مي‌توان از علامت (") در ابتدا و انتهاي عبارت نيز استفاده كرد. به نتايج جستجو در مثال‌‌هاي زير توجه فرماييد؛ خواهيد ديد كه ركوردهاي بازيابي‌شده تقريباً مشابه هستند.
allintitle: mother-in-lawallintitle: “mother +in law”allintitle: self-determinationallintitle: “self determination”
عملگر ORبراي جستجو با استفاده از عملگر OR به منظور بازيابي هر كدام از واژه ها، بايد اين عملگر را با حروف بزرگ تايپ كرد. اگر جستجوگري بدنبال صفحاتي باشد كه واژهء ”library” يا “libraries”در عنوان آن‌ها باشد، بايد به اين صورت عمل كند:allintitle: library OR librariesبه خاطر داشته باشيد كه براي جستجوي مفرد و جمع واژه‌ها از عملگر OR استفاده شود. به تعبير ديگر، اگر به دنبال صفحاتي هستيد كه مفرد يا جمع واژه‌اي در عنوان آنها باشد بايد از عملگر OR استفاده نماييد. «گوگل» دقيقاً واژه‌اي را كه شما تايپ مي‌نماييد جستجو مي‌كند. بنابراين براي بازيابي مشتقات، مفرد يا جمع واژه‌ها يا مترادف‌هاي آن‌ها، از اين عملگر استفاده كنيد:
allintitle: iran OR iran’s OR Iranian OR Persian OR persian’s
عملگر NOTبراي جستجو با استفاده از عملگر NOT به منظور بازيابي نكردن يك يا چند واژه, بايد قبل از واژه‌هايي كه نمي‌خواهيد بازيابي شوند، علامت منها (-) را بدون فاصله تايپ كنيد. البته مطمئن شويد كه قبل از علامت منها فاصله باشد. مثلاً براي جستجوي صفحاتي كه واژهء “Persia” در عنوان آن‌‌ها باشد، ولي واژهء “Persian”يا “Iran” در آن‌ها نباشد، بايد به اين صورت عمل كنيد:allintitle: Persia –iran –persrsianهدف از جستجو در عنوان صفحات وب كاهش ريزش كاذب اطلاعات و حذف ركوردهاي نامربوط است. اگر در مورد موضوع مورد علاقه ركوردي پيدا نشد، كلماتي را كه دربارهء اطلاعاتي ندارند، حذف كنيد تا جستجو عام‌تر شود و جامعيت جستجو بالا برود. اگر باز هم چيزي پيدا نشد، عبارت “allintitle:” را حذف كنيد تا هرجا كه واژه يا واژه‌هاي موردنظر به كار رفته، بازيابي شود. بديهي است كه در جستجوي ساده و خارج از عنوان صفحات وب نيز تدوين راهبردهاي جستجو، اعم از جستجوي عبارتي و همجواري واژه‌ها يا جستجو با استفاده از عملگرهاي بولي به شيوه‌اي كه براي عنوان به كار مي‌رفت، ممكن خواهد بود. مثال:
1. And “Resource Sharing”2. OR Library OR Libraries3.NOT Persia –iran -persian
1. جستجو در نشاني سايت وب «يوآرال»منظور از اين قسمت آن است كه اگر جستجوگري دنبال نشاني سايت وب‌هايي باشد كه واژه، نام شخص يا سازمان، علامت يا نام اختصاري خاصي در آن‌ها به كار رفته از اين راهبرد استفاده كند. براي انجام عمل جستجو در نشاني سايت وب (يوآراِل)، در خانهء خالي مخصوص جستجو ابتدا عبارت “allinurl” (به معني «تماماً در نشاني سايت وب») را بدون فاصله، و بعد از آن نشانهء دونقطه (:) را بدون فاصله تايپ كنيد. سپس با يك فاصله، واژه، نام، علامت يا نام اختصاري موردنظر را تايپ و روي گزينهء “Google Search” كليك يا اينتر كنيد. مثلاً اگر جستجوگري به دنبال نشاني سايت وب‌هايي است كه واژهء “Irandoc” در آن‌ها به كار رفته، بايد به اين صورت عمل كند:
allinurl: irandoc
عملگر AND«گوگل» امكان جستجو با استفاده از عملگرهاي بولي را براي جستجو در نشاني سايت وب‌ها نيز فراهم مي‌كند. جستجو در اين قسمت نيز مبتني بر بودن AND است. بنابراين، ديگر نيازي به تايپ اين عملگر نيست. مثلاً اگر جستجوگري بدنبال نشاني سايت وب‌هاي دانشگاهي ايران است، بايد به اين صورت عمل كند:
allinurl: ac ir
جستجوي عبارتبراي جستجوي عبارتي و همجواري واژه‌ها يا علائم و نام‌هاي اختصاري بايد از علامت نقل قول (") در قبل و بعد از آن‌ها استفاده شود. توجه كنيد كه بين علامت و واژه‌ها يا نام اختصاري، در ابتدا و انتها هيچ فاصله‌اي نباشد. براي جستجوي آدرس سايت‌هاي دانشگاهي ايران كافي است كه قبل و بعد از آن علائم مانند مثال پيشين، علامت (") بگذاريد:
allinurl: “ac ir”
عملگر ORبراي استفاده از عملگر OR به منظور بازيابي هر كدام از واژه‌ها يا علائم و نام‌هاي اختصاري، بايد اين عملگر را با حروف بزرگ تايپ كنيد. اگر جستجوگري بدنبال سايت‌هايي است كه واژهء Iran يا Iranian در آدرس آن‌ها باشد، بايد به اين صورت عمل كند:
allinurl: iran OR Iranian
عملگر NOTبراي جستجو با استفاده از عملگر NOT به منظور حذف يك واژه يا علامت اختصاري، بايد قبل از واژه يا نام‌هايي كه نمي‌خواهيد بازيابي شوند، علامت منها (-) را بدون فاصله تايپ كنيد. مثلاً براي جستجوي آدرس سايت‌هايي كه علامت “ac.ir” در آن‌ها به كار رفته، ولي علامت “ut” در آن‌ها نباشد، به اين صورت عمل كنيد:
allinurl: “ac.ir” -ut
امكان جستجو در سايت بخصوص«گوگل» امكان جستجوي موضوع در يك سايت وب خاص را فراهم مي‌كند. مثلاً اگر جستجوگري به دنبال صفحاتي است كه واژهء “Indexing” در عنوان آن‌ها و نشاني سايت وب آن‌ها هم www.ala.org باشد، ابتدا بايد موضوع يا واژه‌هاي موردنظر را با هر رابطه‌اي كه مي‌خواهد اعم از روابط بولي با استفاده از عملگرها، جستجوي عبارتي، يا جستجو در عنوان مشخص كند، سپس بعد از يك يا چند فاصلهء خالي، نشاني سايت موردنظر را بعد از عبارت (site:) به شكلي كه در زير بيان مي‌شود، تايپ نمايد و موضوع موردنظر را در آن جستجو كند:
allintitle: indexing site: www.ala.org
همچنين «گوگل» امكان عدم جستجو در يك سايت خاص را فراهم مي‌كند. در مثال قبل كافي است كه قبل از عبارت “site”يك علامت منها (-) بدون فاصله بگذاريد؛ يعني بگوييد كه در مورد موضوع “Indexing” در سايت مذكور جستجو نكند:
allintitle: indexing –site: www.ala.org
گوگل همچنين امكان بازيابي سايت‌هايي را كه نشاني سايت وب يك شخص، دانشگاه يا سازمان, و غيره را آورده‌اند و به آن پيوند شده‌اند فراهم مي‌كند. براي پي‌بردن به اين موضوع ابتدا واژهء link، و بعد از آن نشانهء دو نقطه (:) سپس نشاني سايت دلخواه را تايپ و اينتر كنيد؛ خواهيد ديد كه چه سايت‌هايي به آن سايت پيوند شده‌اند. مثلاً اگر بخواهيم بدانيم كه چه سايت‌هايي نشاني سايت وب مركز اطلاعات و مدارك علمي ايران ( www.irandoc.ac.ir ) را در صفحهء خانگي خود گنجانده‌اند و به آن پيوند شده‌اند، بايد به اين صورت عمل كنيد:
link: www.irandoc.ac.ir
جستجوي سايت‌هاي مشابه«گوگل» امكان بازيابي سايت‌هاي مشابه (مرتبط به( يك سايت را فراهم مي‌كند. براي اين كار ابتدا واژهء related، و بعد از آن نشانهء دونقطه (:) را بدون فاصله تايپ كنيد. سپس نشاني سايت موردنظر را تايپ و اينتر كنيد، ياروي عبارت Google Search كليك بزنيد. مثلاً اگر جستجوگري به دنبال نشاني سايت‌هايي باشد كه مشابه (مرتبط به) آدرس www.oclc.org هستند، بايد به اين صورت عمل كند: related: www.oclc.org بازيابي معناي واژه از طريق «گوگل»«گوگل» قابليت مطابقت واژه با واژه‌نامه را دارد. هنگامي كه واژه يا واژه‌هايي جستجو مي‌شوند، پس از انجام جستجو و بازيابي اطلاعات، همان واژه يا واژه‌ها يا عبارت در و در حالتي كه زير آن خط كشيده شده و فرامتن است, در زيرمنوي جستجو مي‌آيد و اگر روي آن كليك كنيد، بطورخودكار به سايت وب www.dictionary.com وصل مي‌شود و معناي واژه را ارئه مي‌كند. اگر واژه‌اي غلط تايپ شو‌د، «گوگل» شكل درست واژه را مي‌آورد و مي‌پرسد كه آيا شما منظورتان همين است؟ اگر بعد از آن واژه، علامت ستاره (×) بگذاريم، «گوگل» با همان صورت جستجو مي‌كند كه ممكن است ركوردي بازيابي شود. اما زيرمنوي جستجو صورت كامل واژه را مي‌آورد و سوءال مي‌كند كه آيا منظور شما همين است؟ اگر چنين باشد مي‌توان واژه را كامل كرد و يا روي آن قسمت كليك كرد تا آن را جستجو كند. اگر واژه خيلي كلي باشد، نزديك‌ترين حالت را مي‌آورد و بعد جلوي آن مي‌نويسد More؛ يعني مشابه‌هاي ديگري هم وجود دارند كه مي‌توان آن‌ها را هم ديد. امكان استفاده از حروف كوچك و بزرگدر «گوگل» بزرگ يا كوچك كردن حروف فرقي ندارد. تمام حروف بدون توجه به اين كه شما آن‌ها را چگونه تايپ مي‌كنيد به عنوان حروف كوچك در نظر گرفته مي‌شوند. مثلاً جستجوي “george washington” ،” George Washington”، “gEoRge wAsHinNgToN” نتايج مشابهي دارند. امكان جستجو در سايت‌هاي دانشگاه‌هاي آمريكا«گوگل» امكان جستجوي موضوع در سايت وب دانشگاه‌هاي مختلف آمريكا را فراهم مي‌كند. براي اين كار ابتدا در صفحهء خانگي «گوگل» روي عبارت “Advanced Search” كليك كنيد و سپس در صفحهء بعد روي عبارت “Universities” كه در انتهاي آن صفحه آمده است كليك كنيد؛ در فهرست تمام دانشگاه هاي آمريكا كه به صورت الفبايي نمايش داده مي‌شود، مي‌توان موضوع موردنظر را در هر دانشگاهي جستجو كرد. البته مي‌توان از طريق نشاني http://www.google.com/options/universities.html مستقيماً وارد اين قسمت شد و به جستجو پرداخت. به خاطر داشته باشيد كه راهبردهاي جستجو دراين قسمت نيز مانند قسمت‌هاي ديگر «گوگل» است، يعني مي‌توان در عنوان يا نشاني سايت وب، يك موضوع خاص را جستجو كرد. امكان جستجو در سايت‌هاي سازمان‌ها و وزارتخانه‌هاي دولتي آمريكا«گوگل» همچنين امكان جستجو در تمام سايت‌هاي سازمان‌ها و وزارتخانه‌هاي دولتي آمريكا را كه پسوند “.gov” يا “.mil” دارند فراهم مي‌كند. براي جستجو در اين قسمت پس از ورود به صفحهء خانگي «گوگل» و كليك كردن بر روي عبارت “Advanced Search” در صفحهء بعد، روي عبارت “U.S. Government” كليك كنيد تا اين قسمت فراخوانده شود؛ سپس به جستجوي يك موضوع در اين بخش بپردازيد. البته مي‌توانيد از طريق نشاني http://www.google.com/unclesam مستقيماً وارد اين قسمت شويد و به جستجو در اين بخش بپردازيد. بديهي است كه راهبردهاي جستجو در اين بخش نيز مانند خود «گوگل» است و مي‌توان در عنوان يا نشاني سايت وب سازمان يا وزارتخانهء خاصي به جستجو پرداخت.براي جستجوي پيشرفته در «گوگل» اگر نخواستيد از شيوه‌اي كه توضيح داده شد استفاده كنيد، در صفحهء خانگي «گوگل» روي عبارت “Advanced Search” كليك كنيد، سپس در صفحهء بعد كه مي‌آيد راهبردهاي جستجوي خود را اعم از استفاده از عملگرهاي بولي (كه نيازي به تايپ ندارند)، تعداد ركوردهاي بازيابي‌شده در هر صفحه براي نمايش، جستجو در عنوان يا نشاني سايت وب، انتخاب زبان، جستجو يا عدم جستجو در يك سايت خاص را مشخص كنيد. راهنماي «گوگل»«گوگل» يك راهنما دارد كه سايت وب‌ها را بر اساس موضوع در 16 ردهء موضوعي كلي، طبقه‌بندي و سازماندهي كرده است. براي ورود به آن، با ورود به صفحهء خانگي «گوگل» روي عبارت “Google Web Directory” كه در زيرمنوي جستجو آمده كليك كنيد، يا از طريق نشاني http://directory.google.com مستقيماً وارد آن شويد و به جستجو در يك حوزهء موضوعي خاص بپردازيد. مثلاً اگر جستجوگري به دنبال اطلاعاتي دربارهء “Music Therapy” است، بايد پس از ورود به راهنماي «گوگل» روي عبارت “Art” كليك كند و در صفحهء بعد، روي “Art Therapy” كه يكي از رده‌هاي فرعي “Art” است، كليك كند؛ سپس در صفحهء بعد براحتي دربارهء موضوع دلخواه خود يعني “Music Therapy” ركوردهاي موجود را مطالعه كند. اگر جستجوگري دقيقاً نداند كه موضوع موردنظرش در كدام ردهء موضوعي قرار مي‌گيرد، چنانچه رده كلي آن موضوع را بداند، مي‌تواند وارد آن مقوله شود و در همان جا به جستجوي عناوين يا نشاني سايت وب‌هاي مربوط به موضوع خود بپردازيد. در مثال قبل اگر جستجوگر دقيقاً نداند كه “Music Therapy” زير ردهء “Art Therapy” است، پس از كليك بر روي ردهء “Art” از صفحهء راهنماي «گوگل», مي‌تواند همان جا به جستجوي موضوع بپردازد و مشخص كند كه هر جا عبارت فوق در عنوان آن است بازيابي شو‌د؛ مانند:
allintitle: music therapy
استفاده از راهنماي «گوگل» و جستجو در رده‌هاي موضوعي خاص موجب اخص‌گرايي و مانعيت (حذف ركوردهاي نامربوط) در بازيابي اطلاعات، افزايش سرعت بازيابي و صرفه‌جويي در وقت جستجوگر مي شود.«گوگل» معمولاً بخشي از متن وب هر ركورد بازيابي شده را همراه با واژهء جستجو شده به صورت سياه و پررنگ در زير هر عنوان بازيابي شده مي‌آورد كه مي‌توان آن را مطالعه كرد و متوجه شد كه مربوط است يا نامربوط.نكتهء جالب توجه ديگر اين كه اگر روي واژهء Cached كه در زير ركوردهاي بازيابي شده مي آيد كليك كنيد، واژه يا واژه‌هاي بازيابي‌شده را در متن صفحه‌هاي وب با رنگ‌هاي مختلف نشان مي‌دهد تا مشخص شود كه آن واژه يا واژه‌ها در كجاي آن مدرك به كار رفته‌اند.